Marcin Sękowski - Seria Monograficzna nr 11
cena 40 zł
Wpływ wyboru katalogu fundamentalnego na wartości obliczanych pozycji pozornych gwiazd
Publikacja niniejsza powstała, zainspirowana zmianami definicji i pojęć związanych z niebieskimi systemami i układami odniesienia, wprowadzonymi na mocy rezolucji Międzynarodowej Unii Astronomicznej. Podstawą opracowania jest rozprawa doktorska pod podobnym tytułem, przedstawiona i obroniona przez autora (Sękowski, 2005).
W początkowych rozdziałach pracy przedstawione zostały: historyczne niebieskie systemy odniesienia oparte na katalogach fundamentalnych FK3, FK4, FK5 oraz obowiązujący Międzynarodowy Niebieski System Odniesienia ICRS i jego realizacje (ICRF) oparte na katalogach Hipparcos (HCRF) i FK6 (rozdz. 2). Opisane zostały również zagadnienia związane z pojęciem pozycji pozornej jako takiej, zarówno w systemach katalogowych, jak i w ICRS tj.: macierz precesyjno–nutacyjna, wielkości redukcyjne, Niebieski Biegun Pośredni (IRP), koncepcja nieobracającego się początku (NRO) i Niebieski Efemerydalny Punkt Początkowy (CEO) (rozdz. 3). Przedstawiono też odpowiednie algorytmy obliczeniowe.
W rozdziale 4 przedstawiono omówienie oraz wyniki obliczeń wykonanych w celu porównania, dotychczas stosowanych (FK5) oraz najnowszych danych katalogowych (Hipparcos i FK6).
Najistotniejszą cześć pracy stanowi rozdział 5, zawierający szczegółową analizę wpływu jaki na wartości pozycji pozornych mają różnice pomiędzy dawniej i obecnie stosowanymi danymi katalogowymi, a także wpływu jaki na wartości tych pozycji mają zmiany modelu precesyjno-nutacyjnego i definicji samego Międzynarodowego Niebieskiego Systemu Odniesienia. W rozdziale tym omówiona została również zmienność czasowa obliczanych wartości pozycji pozornych oraz związane z tym problemy z interpolacją i przedstawianiem ich w formie stabelaryzowanej, w wydawnictwach rocznikowych.
W rozdziale 6 zebrane zostały szczegółowe wnioski wynikające z przedstawionych rozważań i obliczeń, z których najistotniejsze to: stwierdzenie dużych, sięgających nawet kilkuset mas systematycznych różnic pomiędzy danymi zawartymi w katalogach FK5 i Hipparcos; wykazanie istnienia względnego obrotu niebieskich systemów odniesienia FK5 i HCRF o wartości około 20 mas; oraz wskazanie na błędy danych katalogowych jako na główne źródło błędów wyznaczanych na ich podstawie pozycji pozornych. Przejście od danych katalogowych FK5 do Hipparcos oraz katalogowego niebieskiego systemu odniesienia FK5 do HCRF zapewnia przy tym poprawę dokładności wyznaczania pozycji pozornych o około jeden rząd wielkości.