Prace IGiK - zeszyt 104 tom XLVIII
cena 32 zł
Referaty na sesję naukową z okazji jubileuszu Dyrektora IGiK Adama Linsenbartha
Bogdan Ney
Profesor Adam Linsenbarth – znakomity fotogrametra, zasłużony innowator i organizator
Artykuł, napisany z okazji 50-lecia pracy zawodowej Profesora Adama Linsenbartha, zawiera życiorys Jubilata, a także omówienie Jego dorobku badawczego i innowacyjnego, oraz działalności dydaktycznej, organizacyjnej i społecznej. Znajduje się tu opis osiągnięć w zakresie fotogrametrycznych metod sporządzania map topograficznych, badania nowych instrumentów, specjalnych zastosowań fotogrametrii, a także w zakresie metod i technologii fotogrametrii numerycznej i cyfrowej. Ponadto jest podkreślony dorobek Jubilata w zakresie systemów informacji przestrzennej. Autor artykułu omawia także naukowy dorobek Jubilata zwłaszcza w odniesieniu do prowadzonych przez Niego prac nad teledetekcyjnym badaniem pustyń piaszczystych (habilitacja). Jubilat w latach 1957–1961 był nauczycielem akademickim w Katedrze Fotogrametrii Wydziału Geodezji i Kartografii Politechniki Warszawskiej. Ponadto legitymuje się bogatym dorobkiem organizacyjnym za granicą. W kraju jest aktywnym uczestnikiem społecznych ruchów naukowych i zawodowych. Od ponad 10 lat prof. Adam Linsenbarth jest dyrektorem Instytutu Geodezji i Kartografii.
George J. M. Zarzycki
Od ołówka do liczb i pikseli – przegląd ewolucji w opracowaniu map metodami fotogrametrycznymi (artykuł w języku angielskim)
Aleksandra Bujakiewicz
Główne osiągnięcia i możliwości fotogrametrii na przełomie XX i XXI wieku
Artykuł zawiera przegląd osiągnięć i możliwości fotogrametrii w ostatnich kilku latach w zakresie pozyskiwania danych źródłowych z pułapu lotniczego i satelitarnego oraz ich przetwarzania w celu uzyskania cyfrowych produktów fotogrametrycznych, powszechnie stosowanych w praktyce zarówno w Polsce, jak i innych krajach. Ze względu na ogromną liczbę publikacji dotyczących omawianego tematu, przeglądu dokonano na podstawie wybranych krajowych i zagranicznych pozycji bibliograficznych.
Gottfried Konecny
Wysokorozdzielcze zobrazowania satelitarne do opracowania map – stan obecny (artykuł w języku angielskim)
Jiří Šíma
Nowe zadania fotogrametrii lotniczej w Republice Czeskiej u progu XXI wieku (artykuł w języku angielskim)
Peter Winkler
Rola Instytutu Geodezji, Kartografii i Teledetekcji (FÖMI) w węgierskim narodowym programie GIS i teledetekcji – osiągnięcia i perspektywy (artykuł w języku angielskim)
Zbigniew Sitek
Profesor Adam Linsenbarth w Międzynarodowej Społeczności Fotogrametrów
Z okazji Jubileuszu 50-lecia pracy zawodowej prof. Adama Linsenbartha przedstawiono w skrócie opis Jego działalności w ramach Międzynarodowego Towarzystwa Fotogrametrycznego, a także w Stowarzyszeniu Geodetów Polskich i w Naczelnej Organizacji Technicznej. Część artykułu jest poświęcona naukowej, technicznej i organizacyjnej działalności Jubilata za granicą. W Międzynarodowym Towarzystwie Fotogrametrycznym Jubilat działa od 1960 roku. Należał do inicjatorów reaktywowania w Polsce Polskiego Towarzystwa Fotogrametrycznego i przyjęcia tego Towarzystwa do Międzynarodowego Towarzystwa Fotogrametrycznego. W latach 1964–1973 prof. A. Linsenbarth dwukrotnie pełnił funkcję sekretarza Komisji Technicznej VI (problemy zawodu, szkolenia, terminologii i bibliografii w zakresie fotogrametrii). W latach 1976–1980 był przewodniczącym Grupy Studiów Komisji VI MTF. Kilkakrotnie uczestniczył w walnych zgromadzeniach Międzynarodowego Towarzystwa Fotogrametrycznego jako członek oficjalnych delegacji Polskiego Towarzystwa Fotogrametrii i Teledetekcji. Społeczna działalność Jubilata w Stowarzyszeniu Geodetów Polskich trwa już ponad 40 lat. Wiele lat pracował w Komisji Techniki SGP oraz kierował Główną Komisją Współpracy z Zagranicą początkowo w SGP, później w NOT. Był członkiem Rady Krajowej Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych (NOT). Zagraniczne notowania Jubilata szczególnie odnoszą się do Jego działalności na terenie Libii i Mongolii. W Libii pracował jako ekspert i doradca w zakresie fotogrametrii i teledetekcji czego efektem było między innymi wykonywanie przez Libijczyków map metodami fotogrametrycznymi. Ponadto był współtwórcą Centrum Teledetekcji w Libii. Do naukowych sukcesów Jubilata zaliczają się Jego prace nad wykorzystywaniem teledetekcji satelitarnej w badaniu libijskich pustyń piaszczystych. Po powrocie do kraju wyniki tych badań zaowocowały rozprawą habilitacyjną (AGH 1996 r.).
Idzi Gajderowicz
Libia – sympatia Profesora Adama Linsenbartha
Przeglądając życiorys Adama Linsenbartha uświadomiłem sobie, jak wielki jest wkład Profesora w rozwój libijskiej fotogrametrii, geodezji i kartografii. Profesor spędził w Libii aż 9 lat. W latach 1973–1976 i 1981–1985 pracował w Departamencie Pomiarów Ministerstwa Planowania i Badań Naukowych. Potem, w latach 1985–1987, organizował rządowe Centrum Teledetekcji.
Stanisław Ostaficzuk
Interpretacja treści mapy topograficznej w geologii
Omówiono sytuację, w jakiej znajduje się obecnie w Polsce użytkownik mapy topograficznej. Zwrócono uwagę na fakt, że interpretacja zjawisk przyrodniczych na podstawie map topograficznych jest utrudniona zwłaszcza poprzez generalizację jej treści. Stwierdzono, że zakres naukowego wykorzystywania map topograficznych na przykład w geologii lub w geografii można znacznie zwiększyć poprzez udostępnianie ich treści w zdezintegrowanej formie.
Marek Graniczny
Oferta eksportowa Polskiej Teledetekcji Geologicznej 1982–2000
Przedstawiono wyniki niektórych prac w zakresie teledetekcji geologicznej prowadzonych przez Państwowy Instytut Geologiczny w latach 1982–2000 na terenie Iraku, Mongolii, Demokratycznej Republiki Kongo, Egiptu i na Kubie. Dużą część opracowania stanowią rozważania autora związane z geologiczną analizą lineamentów widocznych na zdjęciach satelitarnych.
Jan R. Olędzki
Teledetekcja a zmiany środowiska
Jednym z zadań współczesnych nauk o Ziemi jest śledzenie zmian zachodzących w środowisku naszej planety. Nieocenione usługi oddaje tu teledetekcja – systemy satelitarne, które potrafią rejestrować dane o różnych komponentach środowiska w skali globalnej i regionalnej oraz systemy lotnicze, bardziej przydatne do badań w skali lokalnej. Umożliwia to uzyskiwanie obrazów i innych danych o przekształceniach środowiska ziemskiego zarówno dokonujących się pod wpływem procesów naturalnych, jak i tych spowodowanych działalnością człowieka, będącą obecnie najbardziej dynamicznym czynnikiem przekształcającym środowisko. Na podstawie wielu opracowań można wyróżnić kilka kierunków badań środowiska ziemskiego, które bez danych satelitarnych byłyby trudne lub wręcz niemożliwe do realizacji. Specyfika tych badań zależy od wysokości orbitalnej satelitów, rozdzielczości dostarczanych przez nich danych (przestrzennych i czasowych) oraz od zakresu i rozdzielczości radiometrycznej rejestrowanych danych. W artykule przedstawiono kilka dziedzin z zakresu nauk o środowisku, w których rola danych satelitarnych była szczególnie doniosła. Na koniec przedstawiono dwa przykłady wykorzystania zdjęć lotniczych do monitorowania zmian struktury przestrzennej terenów podlegających ustawowej ochronie środowiska.
Wiesław Graszka, Jerzy Pietruszka
Polskie współczesne mapy wojskowe
Przystosowywanie polskich wojskowych wydawnictw kartograficznych do standardów NATO rozpoczęła Służba Topograficzna WP w 1994 roku. Udział Polski w programie “Partnerstwo dla Pokoju”, a następnie przystąpienie do Sojuszu Północnoatlantyckiego znacznie przyspieszyło dostosowywanie naszych map wojskowych do wymagań obowiązujących w NATO. Wielką pomocą była współpraca z amerykańską Narodową Agencją Zobrazowań i Kartografii, niemieckim Urzędem Geograficznym Bundeswehry i brytyjską Wojskową Agencją Geograficzną i Rozpoznania Obrazowego. Dzięki tej współpracy Zarząd Geografii Wojskowej doprowadził do sytuacji, w której obecnie (2,5 roku po przystąpieniu Polski do NATO) polskie siły zbrojne dysponują nie tylko mapami wymaganymi przez porozumienia standaryzacyjne państw członkowskich NATO, ale także mapami zalecanymi. W artykule wymieniono standardy obowiązujące w NATO zapewniające możliwość wykorzystywania map wykonanych w poszczególnych państwach członkowskich przez siły zbrojne każdego z tych państw. Osobny rozdział jest poświęcony osnowie matematycznej map wojskowych wykonywanych według standardów NATO. Omówiono geodezyjny układ odniesienia (WGS 84), wykorzystywane odwzorowania kartograficzne (poprzeczne Merkatora – UTM, stożkowe Lamberta, stereograficzne azymutalne), układy i siatki współrzędnych, a także zapisy współrzędnych w wojskowych systemach meldunkowych. W rozdziale „Charakterystyka map wojskowych” omówiono wydawane przez Zarząd Geografii Wojskowej SG WP mapy lądowe (topograficzne w skalach od 1:25 000 do 1:100 000, przeglądowo-topograficzne i ogólnogeograficzne w skalach od 250 000 do 1 000 000), mapy specjalne (wojskowe plany miast w skali 1:25 000, mapy danych nawigacyjnych w skali 1:50 000, mapy ośrodków szkolenia poligonowego w skali 1:25 000, ortofotomapy w skalach 1:5 000, 1:10 000 lub 1:15 000), mapy hybrydowe, nawigacyjne i specjalne (mapa pilotażu taktycznego w skali 1:500 000, mapa operacyjno-lotnicza w skali 1:250 000, mapa niskich lotów 1:500 000, mapa lotów tranzytowych na niskich wysokościach w skali 1:250 000). Wszystkie wymienione mapy są dostępne także w postaci cyfrowej w formacie CADRG.
Wojciech Bychawski
Skutki uboczne doskonałości współczesnej fotogrametrii
Współczesna fotogrametria wprawdzie bardzo zwiększa możliwości korzystania ze zdjęć lotniczych i satelitarnych, jednak wywołuje także skutki uboczne. Daje to o sobie znać w różny sposób. Dojrzałość technologiczna fotogrametrii sprawia, że są zadawane pytania, co mają jeszcze do zrobienia naukowcy, skoro to co jest zadowala. Zadawanie takich pytań w kontekście dysertabilności fotogrametrii jest groźne, gdyż może doprowadzić do utraty dydaktycznej i badawczej wyrazistości tej części geodezji i kartografii. Skutkiem ubocznym przyjaznej użytkownikowi technologii jest wykonywanie opracowań fotogrametrycznych przez osoby bez przygotowania zawodowego. Zaradzić temu można wprowadzając certyfikaty jakości według kryteriów ISO, nostryfikowane w zakresie geodezji i kartografii.
Kazimiers Furmańczyk, Igor Szakowski
Prądy rozrywające Zatoki Pomorskiej w świetle interpretacji zdjęć lotniczych
Na podstawie analizy historycznych zdjęć lotniczych strefy brzegowej Zatoki Pomorskiej z lat 1957–1996 określono średnią liczbę form cyklicznych w każdym kilometrze wybrzeża. W rezultacie określono parametry i warunki przestrzennego występowania prądów rozrywających w Zatoce Pomorskiej.
Andrzej Majde
Propozycje udoskonaleń autoamtycznego generowania NMT
W pracy zawarto: krótką charakterystykę poziomu doskonałości, osiąganego przy automatycznym generowaniu NMT; opis pierwszego automatycznego systemu pomiaru wysokości i jego porównanie z systemami współczesnymi; propozycje modyfikacji, dających szansę podwyższenia wiarygodności wyników automatycznej korelacji obrazów.
Andrzej Świątkiewicz
Granice powiększania pierwotnych obrazów fotogrametrycznych i teledetekcyjnych
Artykuł zawiera opis oraz syntetyczne ujęcie możliwości (granicznych) powiększania obrazów fotochemicznych i elektronicznych stosowanych w fotogrametrii i teledetekcji.