Problemy Geoinformacji (Geoinformation Issues) tom 1, zeszyt 1, 2009
Jan Krynski, Grażyna Kloch-Główka
Ocena jakości nowego globalnego modelu geopotencjału EGM2008 na obszarze Polski
DOI: 10.34867/gi.2009.1
W pracy przedstawiono wyniki oceny jakości nowego globalnego modelu geopotencjału EGM2008 na obszarze Polski. Model EGM2008, z którego wyeliminowano efekty pływowe, został także wykorzystany do oceny jakości trzech modeli quasigeoidy opracowanych w ostatniej dekadzie dla obszaru Polski. Obliczone z tego modelu anomalie wysokości zostały porównane z wynikami precyzyjnych pomiarów satelitarno-niwelacyjnych oraz z regionalnymi modelami quasigeoidy grawimetrycznej. Uzyskane wyniki potwierdzają wysoką jakość badanych modeli quasigeoidy i są zgodne z poprzednimi ocenami dokładności tych modeli. Regionalny model quasigeoidy obliczony dla obszaru Polski z modelu EGM2008 jest niemal równorzędny z istniejącymi precyzyjnymi modelami quasigeoidy. Model ten został wykorzystany do zidentyfikowania odstających anomalii wysokości pochodzących z precyzyjnych wyznaczeń satelitarno-niwelacyjnych wykorzystywanych do oceny jakości modeli quasigeoidy na obszarze Polski.
artykuł do pobraniaAndrzej Sas, Andrzej Sas-Uhrynowski, Maria Cisak, Lucjan Siporski
Wysokościowa grawimetryczna baza kalibracyjna w Tatrach
DOI: 10.34867/gi.2009.2
Przedstawiono prace związane są z założeniem górskiej grawimetrycznej bazy kalibracyjnej w Tatrach oraz opracowaniem metodyki przeprowadzania na niej kalibracji grawimetrów statycznych. Założenie takiej bazy wynika z nasilenia w ostatnich czasach badań geodynamicznych w górach i związaną z tym potrzebą ujednolicenia na wysokim poziomie dokładności skali grawimetrycznej, używanych do tych badań grawimetrów. Z uwagi na znaczące różnice warunków środowiskowych na bazie górskiej w porównaniu z tymi, jakie obserwuje się na bazach zakładanych w terenach płaskich, niezbędne było przeprowadzenie badań wpływu szybkich zmian ciśnienia atmosferycznego i temperatury otoczenia na pracę grawimetrów, które są używane w pracach pomiarowych. Niemniej ważne było zbadanie wpływu wykorzystywanego środka transportu (samochód, kolei linowa, ręczny transport instrumentów) na pracę instrumentów rodzaju. W wyniku przeprowadzonych prac utworzona została górska grawimetryczna baza kalibracyjna oraz podano zalecenia jak należy postępować przy skalowaniu grawimetrów na tej bazie.
Andrzej Sas-Uhrynowski, Elżbieta Welker
Zmiany wiekowe pola magnetycznego Ziemi w Europie
DOI: 10.34867/gi.2009.3
W 2003 roku został podjęty we współpracy międzynarodowej projekt badawczy o nazwie MagNetE (Magnetic Net for Europe). Celem projektu, który ma poparcie Międzynarodowej Asocjacji Geomagnetyzmu i Aeronomii, jest prowadzenie wspólnych badań nad czasowo-przestrzennym rozkładem pola geomagnetycznego w Europie. Gromadzony w wyniku kampanii pomiarowych materiał obserwacyjny, jak również dane archiwalne, poddawane są sukcesywnie kompleksowej analizie, która stanowi podstawę do rozważań teoretycznych nad modelem pola geomagnetycznego i jego parametrów oraz nad przyczynami i mechanizmem zmian wiekowych tego pola. Projekt MagNetE umożliwi podniesienie dokładności opracowywanych modeli w skali globalnej, regionalnej, a także lokalnej, co ma istotne znaczenie w rejonach gdzie występuje brak naziemnych danych dotyczących pola geomagnetycznego lub gdzie istniejące dane z uwagi na ich niską dokładność są mało przydatne. Poznanie zmian wiekowych ziemskiego pola magnetycznego umożliwi także dokładniejszą aktualizację danych, dotyczących pola geomagnetycznego, które mają zastosowanie w nawigacji, topografii, telekomunikacji, geologii, geofizyki, a także w innych dziedzinach.
Zmiany wiekowe ziemskiego pola magnetycznego zostały przedstawione w postaci map izopor trzech niezależnych elementów pola geomagnetycznego – deklinacji D, modłułu F wektora całkowitego natężenia pola oraz modułu H jego składowej poziomej. Mapy izopor zostały opracowane dla dwóch interwałów czasowych 1995–2000 oraz 2000–2005. Podstawę opracowania stanowiły dane z pomiarów przeprowadzonych na punktach wiekowych w ramach kampanii pomiarowych wykonanych w latach 2004–2006. Wykorzystane zostały także wartości rejestracji z europejskich obserwatoriów magnetycznych oraz zapisy archiwalne. Wszystkie te wartości zostały zgromadzone w utworzonym w ramach projektu banku danych magnetycznych.
Wykonane w ramach projektu badawczego mapy izopor ww. elementów pola geomagnetycznego są pierwszym przedstawieniem zmian wiekowych magnetycznego pola Ziemi, do którego zostały wykorzystane nie tylko dane z obserwatoriów magnetycznych, ale także dane z pomiarów na kilkuset magnetycznych punktach wiekowych, zlokalizowanych w 23 krajach europejskich.
Opracowanie zawiera także analizę zmian wiekowych na tle zmian obliczonych wg modelu IGRF (International Geomagnetic Reference Field). Wyniki analizy są zilustrowane na rysunkach przedstawiających mapy rozbieżności pomiędzy wynikami pomiarów w obserwatoriach magnetycznych i na punktach wiekowych a danymi dla tych samych punktów, obliczonymi według modelu IGRF. Dla każdego elementu pola i dla obu interwałów opracowano także histogramy rozbieżności.
Opracowane mapy ujawniają rejony, które mają charakter anomalny. Jednakże anomalie zmian wiekowych pola geomagnetycznego o tak zmiennej lokalizacji i amplitudzie nie mogą być wywołane przyczynami naturalnymi, czyli nie powinny mieć miejsca. Ich przyczyną są prawdopodobnie błędne dane, często ze zbyt dużej ilości niezbyt starannie dobranych punktów pomiarowych.
Niezbędne jest więc kontynuowanie projektu MagNetE, przeprowadzanie kolejnych kampanii pomiarowych a następnie dokonywanie sukcesywnie analizy otrzymywanych wyników.
Ireneusz Ewiak, Bartłomiej Kraszewski
Metodyka pozyskiwania danych wektorowych ewidencji budynków w świetle współczesnych fotogrametrycznych technik pomiarowych
DOI: 10.34867/gi.2009.4
W artykule przedstawiono metodykę zasilania bazy danych ewidencji budynków pozyskiwanych w procesie integracji pomiarów geodezyjnych i fotogrametrycznych realizowanych z wykorzystaniem współczesnych narzędzi i metod pomiarowych. W ramach niniejszej metodyki został opracowany geodezyjno-fotogrametryczny system pomiarowy, którego charakterystyka stanowi zasadniczą treść artykułu. Opisana została funkcjonalność tego systemu ze szczególnym uwzględnieniem importu danych oraz ich integracji w procesie wyrównania obserwacji geodezyjnych i fotogrametrycznych z wykorzystaniem autorskiego rozwiązania równań poprawek. Przeprowadzono analizę procesu fotogrametrycznego pozyskiwania danych wektorowych dla potrzeb ewidencji budynków na podstawie pomiarów stereoskopowych na modelach zdjęć pochodzących z wielkoformatowej lotniczej kamery cyfrowej UltraCam-X oraz modelach utworzonych z sekwencji obrazowych pozyskanych lotniczą kamerą skanerową ADS-40. Wobec rosnącej roli pomiarów fotogrametrycznych w procesie zasilania baz danych ewidencji budynków określono zakres ich wykorzystania w stosunku do obowiązujących dotychczas geodezyjnych pomiarów terenowych.
W niniejszym artykule scharakteryzowane zostały poszczególne etapy opracowania danych fotogrametrycznych i geodezyjnych z wykorzystaniem autorskiej aplikacji działającej w środowisku projektowym MicroStation. Stwierdzono, że odpowiednie działania metodyczne w zakresie pozyskiwania danych wektorowych dla potrzeb ewidencji budynków stanowią podstawę nowoczesnego systemu katastralnego.
Elżbieta Kozubek, Bogdan Ney, Piotr Werner
Przestrzenne zróżnicowanie stopnia rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce
DOI: 10.34867/gi.2009.5
W artykule przedstawiono istotne czynniki rozwoju społeczeństwa informacyjnego (SI) w Polsce, wskaźniki charakteryzujące stan i dynamikę procesu tworzenia SI oraz opisano metodykę postępowania badawczego. Założono, że ważnym czynnikiem rozwoju SI jest szeroko rozumiana dostępność sieci. Sformułowano następującą hipotezę: zmodyfikowany (uwzględniający różnice kolejności - rangę oraz charakterystyki demograficzne jednostek przestrzennych) wskaźnik potencjału ludnościowego jest odpowiednią miarą dostępności sieci, a tym samym pozwala wnioskować o poziomie rozwoju SI. Hipoteza została zweryfikowana na podstawie danych dla województw. Opracowano syntetyczny miernik SI (MSSI), którego konstrukcja opiera się na wskaźnikach cząstkowych. Dokonano korelacji miernika syntetycznego i poszczególnych wskaźników cząstkowych z klasycznym i zmodyfikowanym potencjałem ludnościowym. Na podstawie światowej i polskiej literatury przedmiotu wybrano wskaźniki cząstkowe, dla których możliwe było zebranie danych statystycznych przydatnych do budowy syntetycznego miernika SI. Szczególną uwagę zwrócono na przestrzenną dywersyfikację stopnia rozwoju SI.