Rocznik Astronomiczny 2015

Dodano: 18 grudnia 2014

LXX tom Rocznika Astronomicznego jest kontynuacją serii roczników astronomicznych opracowywanych i wydawanych nakładem Instytutu Geodezji i Kartografii w Warszawie od 1946 roku, od 2002 roku również w wersji elektronicznej PDF. Począwszy od bieżącego wydania obie wersje są jednak różne. Wersja elektroniczna pozostała w swojej strukturze niezmieniona natomiast wersja drukowana Rocznika została istotnie skrócona w stosunku do wydań z poprzednich lat; ze względów edytorskich zmieniono w niej również układ tablic. Obie wersje Rocznika uzupełnia ponadto nowa forma prezentacji danych, jaką jest Rocznik Astronomiczny „On-line”.

Wprowadzone zmiany maja swe źródło, przede wszystkim, w dążeniu do zapewnienia największej możliwej spójności pomiędzy dokładnościami danych zawartych w Roczniku a ich możliwym do osiągnięcia poziomem, wynikającym z dokładności danych źródłowych oraz stosowanych współcześnie modeli obliczeniowych. Dotyczy to przede wszystkim pozycji pozornych gwiazd w Niebieskim Systemie Pośrednim (IRS) obliczanych przy wykorzystaniu tablic miejsc pozornych gwiazd w tym systemie. Dokładność wartości interpolowanych wewnątrz przedziału danych podawanych w tablicach przy przyjętym dla większości gwiazd 7-dniowym kroku tablicowania pozostawała na poziomie znacząco niższym od wartości możliwych do osiągnięcia na drodze bezpośrednich obliczeń na zadany moment. Naturalnym rozwiązaniem tego problemu była wiec rezygnacja z dotychczasowego sposobu tabelarycznej prezentacji części danych w wersji drukowanej Rocznika i przeniesienie ich do Internetu — Rocznik Astronomiczny „On-line”.

W wersji drukowanej Rocznika usunięto tablice miejsc pozornych gwiazd w systemie IRS, tablice miejsc pozornych gwiazd okołobiegunowych w systemie IRS, tablice pozycji gwiazd w systemie ICRS oraz tablice barycentrycznych i heliocetrycznych pozycji Ziemi. Zastąpił je kalkulator pozycji pozornej gwiazd zapewniający możliwość bezpośredniego obliczenia pozycji pozornej wybranej gwiazdy na dowolny zadany moment.

W Roczniku na 2015 rok podobnie jak w jego poprzednich edycjach zawarto bieżące uaktualnienia wynikające z uchwał i rezolucji międzynarodowych astronomicznych i geodezyjnych instytucji i organizacji naukowych.

Rocznik Astronomiczny IGIK, począwszy od wydania na 2004 rok uwzględnia zmiany związane z nowymi, dostosowanymi do precyzji współczesnych technik obserwacyjnych (poniżej mikrosekundy łuku) definicjami niebieskich systemów odniesienia, transformacji między tymi systemami oraz systemami czasu. Zmiany te przyjęte przez Międzynarodową Unię Astronomiczną IAU (2000 r.) i Międzynarodową Unię Geodezji i Geofizyki IUGG (2003 r.) obowiązują od 1 stycznia 2003 roku.

Główne zmiany i informacje wprowadzone bądź zamieszczone w ostatnich latach, w kolejnych wydaniach Rocznika to:
w Roczniku na 2013 rok, na stronach 206÷207, zamieszczono tekst rezolucji XXVIII Zgromadzenia Generalnego IAU w 2012 roku, w Pekinie, dotyczący nowej definicji jednostki astronomicznej;
w Roczniku na 2010 rok, na stronach 212÷213, zamieszczono tekst rezolucji XXVII Zgromadzenia Generalnego IAU w 2009 roku, odnoszących się do systemów i układów odniesienia oraz fundamentalnych stałych astronomicznych;
począwszy od Rocznika na 2009 rok, w ślad za Rezolucją 1 XXVI Zgromadzenia Generalnego IAU (Praga, 2006) obligującą do wprowadzenia od 1 stycznia 2009 r. nowej teorii precesyjno-nutacyjnej IAU2006, cześć precesyjną modelu precesyjno-nutacyjnego IAU2000A zastąpiono teorią precesyjną P03;
począwszy od Rocznika na 2008 rok, w ślad za Rezolucją 2 XXIV ZG IUGG (Perugia, 2007) wprowadzono Geocentryczny Ziemski System Odniesienia GTRS, zdefiniowany w zgodności z Rezolucją B1.3 ZG IAU w 2000 roku. Uzupełniono też definicję Międzynarodowego Ziemskiego Systemu Odniesienia ITRS jako szczególnego GTRS, którego orientacja utrzymywana jest w ciągłości z poprzednimi uzgodnieniami międzynarodowymi (orientacja BIH);
począwszy od Rocznika na 2007 rok, uwzględniono nowe definicje oraz zmiany terminologiczne wynikające z rezolucji XXVI ZG IAU (Praga, 2006).