Podstawowa osnowa grawimetryczna Polski POGK97 (POGK99, POGK04)

Podstawowa osnowa grawimetryczna Polski POGK97 powstała w wyniku wyrównania danych pomiarowych, przeprowadzonego w IGiK w 1997 roku. Użyty do wyrównania materiał obserwacyjny obejmował wyniki pomiarów na punktach tej osnowy wykonanych w latach 1994 – 1997. Osnowa ta składa się z 363 punktów i zawiera jedynie 18 ocalałych punktów poprzednich osnów grawimetrycznych I i II klasy. Względne pomiary grawimetryczne wykonano, kalibrowanymi na grawimetrycznej bazie kalibracyjnej, grawimetrami LaCoste&Romberg (LCR) z dokładnością σ_Δg = ±0.010 mGal. Pozycje punktów osnowy określono z map topograficznych w skali 1:50 000 w systemie „1942” z błędem σ_X = σ_Y = ±50 m. Wysokości punktów osnowy nie zostały wyznaczone niwelacyjnie. Wyrównanie przeprowadzono w IGiK w 1998 r. klasyczną metodą pośredniczącą. Sieć wyrównano jako swobodną z punktem odniesienia w Obserwatorium Geodezyjno-Geofizycznym Borowa Góra w nawiązaniu do 6 punktów absolutnych: Borowa Góra, Borowiec, Gdańsk, Koszalin, Książ i Ojców. Wartości przyspieszenia siły ciężkości na tych punktach wyznaczone były aparaturą balistyczną i przyjęto je jako bezbłędne w procesie wyrównania. Błąd wyrównanej wartości przyspieszenia siły ciężkości na punkcie osnowy nie przekracza σ_g = ±0.010 mGal. Założona osnowa została uznana za obowiązującą przez państwową służbę geodezyjną i obowiązuje do dziś. Wyniki wyrównania przyjęto jako system grawimetryczny dla Polski – system POGK97.

W 1999 roku, w wyniku nagromadzenia nowego materiału obserwacyjnego, przeprowadzono w IGiK kolejne wyrównanie podstawowej osnowy grawimetrycznej kraju, której nadano nazwę POGK99. Wyrównanie przeprowadzono klasyczną metodą pośredniczącą najmniejszych kwadratów z odrzuceniem bezbłędności punktów nawiązania, z wyjątkiem punktu fundamentalnego Borowa Góra. Wszystkie przęsła otrzymały tę samą wagę ze względu na fakt, że zostały pomierzone grawimetrami tej samej klasy według tej samej technologii. Sieć wyrównano w nawiązaniu do 15 punktów absolutnych. Wartości g na 12 z nich: Białowieża, Borowa Góra, Borowiec, Giby, Gdańsk, Konopnica, Koszalin, Książ, Lamkówko, Ojców, Piwnice, Sieniawa stanowią krajowy wzorzec grawimetryczny. Pozostałe 3 punkty pomiarów absolutnych: Cottbus, Pasewalk i Seelow znajdują się na terenie Niemiec. Niezależne, względne pomiary grawimetryczne wykonał zespół IGiK grawimetrami LCR na 26 długich przęsłach łączących punkty absolutne (z uwzględnieniem punktów zagranicznych: Pasewalk, Seelow, Cottbus, Polom i Wilno). Wyniki wyrównania umieszczono w katalogu obejmującym 378 stacji (łącznie z 17 stacjami absolutnymi oraz 6 stacjami połączonymi z osnową pojedynczym przęsłem).

W 2005 roku, zespół IGiK, wykorzystując wszystkie pomiary przeprowadzone w latach 1994-2004 na 383 punktach podstawowej osnowy, opracował kolejny system grawimetryczny dla Polski o nazwie POGK04. W wyrównywanej osnowie wzrosła liczba punktów absolutnych wyznaczeń przyspieszenia siły ciężkości do 13 (o punkt w Zakopanem) oraz liczba stanowisk pomiarów względnych. Wyrównanie przeprowadzono w nawiązaniu do 16 punktów absolutnych, 13 na terenie Polski oraz 3 na terenie Niemiec. Punkt Borowa Góra przyjęto jako bezbłędny, zaś dla 15 pozostałych wprowadzono wagi wynikające z błędów średnich wyznaczonych na nich wartości absolutnych przyspieszenia siły ciężkości.

W latach 1997-1998, w ramach projektu UNIGRACE wykonano absolutne wyznaczenia przyspieszenia siły ciężkości na dwóch punktach: Józefosław i Krokowa, których wyniki zostały wykorzystane w opracowanym nieoficjalnym systemie POGK04.

W 2004 roku założono absolutny punkt grawimetryczny na stanowisku Kasprowy Wierch. Przęsło Zakopane - Kasprowy Wierch spełnia obecnie rolę górskiej grawimetrycznej bazy kalibracyjnej w Tatrach.